Klik op de foto!

Ook last van paraskevidekatriafobie?

Op vrijdag 13 augustus 2004 overleed een bijgelovige Roemeen die die dag de deur niet uit wilde, omdat hij bang was een ongeluk te krijgen. Artsen van de EHBO verklaarden dat de man was gestoken door een wesp van een in Roemenië zeldzame soort, waarvan de steek uiterst giftig is.

Waar de angst voor vrijdag de dertiende, ook wel paraskevidekatriafobie genoemd, precies vandaan komt, is niet duidelijk. Er wordt wel gesteld dat vrijdag de 13e is afgeleid van een Noorsesage over de kwaadaardige god Loki die als niet-uitgenodigde, dertiende gast, op het feest komt en de aarde in rouw dompelt.Volgens I. Strouken van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur is het bijgeloof voor die dag van generatie op generatie overgeleverd. Het getal dertien was in de tijd van de Babyloniërs al het getal van verwoesting. Ook is het getal niet deelbaar, behalve door zichzelf. Dat zorgde ook voor een bepaald wantrouwen.

Waar het volksgeloof rond vrijdag vandaan komt, is ook lastig te duiden. Jezus is op vrijdag gekruisigd, dus het is echt christelijk bijgeloof. Goede Vrijdag de dertiende zorgt dan ook voor nog meer ongeluk. In Engeland was vrijdag de dag waarop alle executies werden uitgevoerd. En het brengt op vrijdag ook ongeluk om iets nieuws te beginnen. Het is een dag om zaken af te ronden.

Vroeger dachten mensen vooral dat vrijdag de dertiende een vroegtijdige dood, een natuurramp of een onfortuinlijke reis veroorzaakte. Nu heeft het volgens Strouken meer te maken met faalangst. Mensen trouwen liever niet op vrijdag de dertiende. Ook vermijden ze sollicitaties of lezingen op die dag uit angst dat die zaken mislopen. Dit bijgeloof van miljoenen mensen heeft invloed op de economie: in de Verenigde Staten verzuimen opvallend veel mensen hun werk en worden zakelijke transacties uitgesteld. Verder hebben veel gebouwen geen 13e verdieping waardoor liften moeten worden aangepast. Ook is er in bijna geen enkel ziekenhuis een operatiekamer nummer 13 te vinden.

Op internet gonzen tientallen verhalen over historische figuren die op vrijdag de dertiende het zekere voor het onzekere zouden hebben genomen. Zo zou Churchill nooit op vrijdag een veldslag beginnen, noteerde Columbus juist alle goede dingen die hem op die dag overkwamen en zag Napoleon op een vrijdag voor het laatst de Franse kust. Om het noodlot af te wenden, gebruiken mensen op vrijdag de dertiende amuletten. Een handje van Fatima, een kruisje van Maria, een Turks oog, zwart koraal of een olifantje zouden van ongeluk geluk moeten maken.

Overigens in Griekenland, Spanje en Latijns-Amerikaanse landen wordt dinsdag de dertiende als ongeluksdag gezien. In Italië is vrijdag de zeventiende juist weer de ongeluksdag.

Steeds meer Nederlanders zijn volgens het Centrum voor Volkscultuur bijgelovig. Strouken: Nederlanders zeggen niet bijgelovig te zijn, maar zijn dat stiekem wel. Daarnaast komen in Nederland steeds meer mensen te wonen, voor wie bijgeloof een geaccepteerd onderdeel van hun cultuur is. Nederlanders nemen hun gewoontes ook over, door bijvoorbeeld een Turks oog te dragen.

Voorlopig zijn de bijgelovigen weer even van het ongeluk af. De volgende vrijdag de dertiende valt in oktober.